Jednym ze znaczących „dokonań” Konfederacji Targowickiej była zmiana sposobu działania Komisji Edukacji Narodowej – a przede wszystkim zniesienia jej nadzoru nad szkołami prowadzonymi przez zakony.
W dzisiejszej Polsce nie zadajemy sobie trudu rozszyfrowywania wcale nie ukrytych znaczeń rocznic wydarzeń, nawet, a może szczególnie, tych poddanych oficjalnej państwowej celebrze.
Świętując niedawno kolejną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3-go maja nie przypominamy, że była ona ostatnim akordem trwającej wiele dziesięcioleci walki wewnętrznej o modernizację państwa, w której opór wobec dominacji rosyjskiej, czy całej trójki przyszłych zaborców był tylko jednym z elementów.
Dużo cięższa była batalia wewnętrzna o kształt świadomości obywatela i o wykształcenie w nim paradygmatu wyższości tożsamości państwowej, czy narodowej ( w obywatelskim a nie nacjonalistycznym tego słowa rozumieniu) nad jakąkolwiek inną, w tym religijną.
Wielu historyków stawia tezę, że jedną z przyczyn upadku I Rzeczpospolitej było wykształcenie decydujących o jej losach obywateli – w szkołach jezuickich, zajmujących się głównie indoktrynacją religijną, w których kurs historii i wiedzy o świecie kończył się na czasach starożytnego Rzymu. Żeby wiedzieć cokolwiek o świecie współczesnym trzeba było wyjść daleko poza ramy powszechnego szkolnictwa – na co stać były tylko najbogatszych.
Komisja Edukacji Narodowej ten stan zmieniała – likwidując szkoły jezuickie i tworząc programy oparte na wiedzy empirycznej a nie prawdach objawionych. Targowica ten proces jak wiele innych unicestwiła.
Powyższe rozważania w 2016 roku powinny mieć wymiar jedynie historyczny. Niestety nie mają. Dowiadujemy się właśnie, że rząd wykonuje kolejne życzenie episkopatu, projektując wprowadzenie w 2021 matury z przedmiotu, którego podstawą jest prawda objawiona w jej katolickim ujęciu. Bo przecież tylko o taką chodzi, mimo rytualnych zapewnień, że o każdą z religii. Czyli – dobry katolik będzie mógł jako jeden z przedmiotów wybrać sobie taki, który nie ma nic wspólnego z nauką za to wszystko z wyznaniem i ta jego (należy się domyślać gorliwa) wiara zostanie oceniona na świadectwie maturalnym.
Pomijając absurd traktowania na równi nauki przedmiotów opartych na nauce i tych opartych na wierze – oczywisty dla każdego rozsądnego człowieka bez względu na wyznanie, opisany w uzasadnieniach projektu „Świeckiej Szkoły”, leżakującej niczym whisky czekająca na swój czas, w dolnych szufladach sejmowych. Od 2021 będziemy mieli na państwowym świadectwie wyznanie stosunku do religii, stygmatyzujące, oficjalnie lub nieoficjalnie brane pod uwagę przez rekrutujące szkoły wyższe czy pracodawców. Będziemy mieli kolejny element dzielący, urzędowo sortujący Polaków.
Oczywiście można powiedzieć, że matura z religii jest logiczną konsekwencją tego, czym stał się proces edukacji w szkołach publicznych. Fizyka, historia, biologia, informatyka czy geografia są ograniczane do kolejnych, coraz mniejszych minimów, a katecheza trwa w niezmiennym wymiarze godzinowym odkąd ją wprowadzono. Tylko, że taka szkoła nie kształci właściwie, nie daje przyzwoitej wiedzy ogólnej, nie otwiera na myślenie – tylko zamyka w okowach, które już w XVIII wieku świadoma swojej tożsamości część Polaków chciała zrzucić.
W relacjach Państwo-Kościół po 1989 r. to pierwsze rzadko jest traktowane podmiotowo – raczej jako bankomat, czasem z limitem na kościelnej karcie, czasem okazuje się że limitu nie ma. Państwo wywiesiło białą flagę i poddało się zupełnie – rezygnując za nas, wszystkich obywateli, z tożsamości łączącej nas wszystkich na rzecz tożsamości części z nas.
Twitter @Marcin_Celiński
Facebook https://www.facebook.com/marcelinski
