Komisja Wenecka w 141 punktach na 25 stronach przygotowała druzgocący PiS-owskie działania projekt opinii w sprawie zmian ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (TK). Oto w skrócie najważniejsze wnioski:
133. W demokracji konstytucyjnej zadaniem TK jest zapewnienie kontroli i równowagi (checks and balances), co jest szczególnie ważne w czasach silnej większości politycznej. Kiedy TK nie może efektywnie pracować, nie tylko rządy prawa, ale sama demokracja i prawa człowieka są zagrożone.
134. Rozwiązanie obecnego konfliktu co do składu TK musi być znalezione z pełnym uwzględnieniem orzeczeń TK, w szczególności Komisja wzywa Sejm do odwołania uchwał podjętych na podstawie przepisów, które TK uznał za niekonstytucyjne. Propozycja procedowana obecnie przez parlament odwołania wszystkich sędziów nie jest rozwiązaniem zgodnym z rządami prawa [chodzi o poselski projekt zmiany konstytucji zgłoszony przez Kukiz15 i PiS]
135. „Pluralizm” TK nie może być rozumiany jako reprezentacja różnych interesów i partii. Zmiany ustawy o TK przyjęte 22 grudnia 2015, zarówno indywidualnie jak i w całości, doprowadzą do poważnego spowolnienia pracy TK i uczynią go nieefektywnym strażnikiem Konstytucji.
136. Osłabienie efektywności TK podważa trzy podstawowe zasady Rady Europy: demokracji, ponieważ wyłącza centralny zwornik systemu kontroli i równowagi; praw człowieka, ponieważ dostęp jednostki do TK jest spowolniony do poziomu oznaczającego brak sprawiedliwości; i rządów prawa, ponieważ TK, centralny zwornik systemu sprawiedliwości w Polsce, stanie się nieefektywny.
137. Zmiany do ustawy o TK przyjęte 22 grudnia 2015 powinny być odwołane. Należy wrócić do zmian wcześniej proponowanych, ale niestety odrzuconych, polegających na wysuwaniu kandydatur do TK przez uniwersytety, zgromadzenia prawników i adwokatów. Sejm powinien być zobowiązany do powoływania sędziów TK spośród kandydatów wysuniętych przez te gremia. [chodzi o przepis zaproponowany w projekcie prezydenckim a nieprzyjęty przez PO/PSL w ustawie czerwcowej 2015]
138. Komisja Wenecka rekomenduje Polsce odbycie zrównoważonej merytorycznej debaty, gwarantującej wszystkim zainteresowanym instytucjom pełne uczestnictwo, nad procedurą pracy TK.
139. 140. Choć nie jest to dobry moment na dyskusję dotyczącą samej konstytucji, tym niemniej w długim okresie Komisja rekomenduje odbycie debaty na temat zmiany konstytucji i wyboru sędziów TK większością kwalifikowaną przez Parlament, również wówczas, gdy część składu sędziowskiego TK byłaby wybierana przez Prezydenta i sądownictwo, co też należy rozważyć. Wybór większością kwalifikowaną musiałby być uzupełniony przepisami gwarantującymi uniknięcie impasu w wyborze.
141. Komisja Wenecka pozostaje do dyspozycji polskich władz w zakresie wszelkiej pomocy, jakiej by potrzebowały w dalszej pracy.
Liberté! to niezależny liberalny magazyn społeczno-polityczny. „Głos wolny wolność ubezpieczający”. Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej oraz zachęcamy do prenumerowania.
